Türkiye’de yatırım fonlarına olan ilginin son yıllarda önemli boyutta arttığı görülmektedir. Yatırım fonları bir yandan farklı yatırım araçları arasında işlem kolaylığı, profesyonel yatırım yönetimi ve risk profiline bağlı olarak getiriler sunar ve yatırımcılara portföylerini etkili bir şekilde yönetme imkânı sağlar, bir yandan da yatırımcıların finansal hedeflerine ulaşma konusunda yardımcı olur. Bu açıdan bakıldığında yatırım fonlarının en iyi yatırım araçlarından biri olduğu söylenebilir. Bu yazıda, yatırım fonlarının alım satım işlemleri ve bu işlemlerle ilgili detaylara dair kapsamlı bir inceleme sunulacaktır.
Yatırım fonları, fon izahnamesinde bulunan ve fon kurucusunun katılma payı alım satımına aracılık sözleşmesi imzaladığı finansal kuruluşlardan alınıp satılabilmektedir. Türkiye Elektronik Fon Alım Satım (TEFAS) Platformu’nda işlem gören bir yatırım fonunun alım satımı, platforma üye tüm banka ve aracı kurumlar üzerinden gerçekleştirilebilmektedir.
TEFAS fonları, yatırımcılara farklı kıymet türlerine göre kategorize ettiği fon seçenekleriyle en iyi yatırım alternatiflerinin tespit edilmesine imkân veren bir evren sunmaktadır. Yatırımcılar katılım fonu, eurobond fonu, yabancı hisse senedi fonu, kıymetli madenler fonu gibi ürünlerle portföylerini çeşitlendirerek birikimlerini değerlendirme imkânına sahiptir. Yatırımcılar platformda yatırım fonu getiri oranlarına ve fonlar hakkında detay bilgilere ulaşabilirler. Varlık fonu ve borsa yatırım fonları TEFAS’ta işlem görmeyen fonlardandır.
Fon almak isteyen yatırımcıların dikkat etmesi gereken önemli bir konu, fonun takas süresidir. Takas süresi, genellikle "valör" olarak adlandırılır ve fon türüne göre değişiklik gösterebilir. Örneğin, para piyasası fonları genellikle aynı gün valörle işlem görürken, hisse senedi fonları genellikle T+1 alış ve T+2 satış valörleriyle işlem görür. “T” ifadesi bulunulan günü ifade ederken, “T” gününün devamında yer alan ilave gün sayısı iş gününü temsil etmekte olup, takas süresi alım ve satım işlemlerinin ne zaman tamamlanacağını ifade etmektedir. Fon işlemlerinde ayrıca işlem saatleri de dikkate alınmalıdır. Fondan fona farklılık gösterebilmekle beraber uygulamada genellikle son işlem saati olarak 13:30 belirlenmektedir. Fon işlem saatleri içinde girilmeyen emirler bir sonraki iş günü girilmiş emir olarak kabul edilir. Yatırım fonu katılma payları yatırımcının fon hesabına geçtikten sonra yatırımcı hesabındaki katılma paylarına istediği gün satış emrini verebilir.
Para piyasası fonu gibi kısa vadeli yatırımlarınızı değerlendirebileceğiniz aynı gün valörlü fonlar harici yatırım fonlarında “ileri fiyatlama” yöntemi uygulanmaktadır.
Fon alış işlemlerinde yatırımcı emrini tutar ya da fon katılma payı adedi olarak sisteme girebilir. Emir girişi sonrası oluşacak ilk fon fiyatı üzerinden emir eşleşir ve takas süresi tamamlandığında fon alım emri gerçekleşmiş olur.
Örneğin, T+1 alış valörlü bir hisse senedi fonuna pazartesi günü fon alış saatleri içerisinde alış emri verildiğinde emir salı günü açıklanan fiyat üzerinden eşleşir ve yatırım fonu katılma payları yatırımcı hesabına geçer. Fon alış saati, ilgili tarihte alış talimatının dikkate alınması için geçerli son işlem saatini ifade etmektedir. İşlem son saati genellikle 13:30 olmakla birlikte işlem yapılacak fon özelinde işlem saatlerini kontrol etmekte yarar olacaktır.
Yatırım hesabınızda bulunan fonlara, fonun satış saatleri içerisinde verdiğiniz satım emirleri, ilk hesaplanan fiyat üzerinden gerçekleşir ve fonun satış valörüne göre yatırım hesabınıza aktarılır.
Örneğin, döviz fonları genellikle T+3 satış valörlü olarak işlem görür. Bu durumda, pazartesi günü fon satış saatleri içerisinde verilen bir satış emri, salı günü açıklanacak fiyattan eşleşerek perşembe günü eğer varsa fon stopajı düşüldükten sonra yatırım hesabına geçer. Fon satış saati, ilgili tarihte satış talimatının dikkate alınması için geçerli son işlem saatini ifade etmektedir. İşlem son saati genellikle 13:30 olmakla birlikte işlem yapılacak fon özelinde işlem saatlerini kontrol etmekte yarar olacaktır.
Fonlar günlük olarak tek bir birim pay fiyatı açıklamaktadır. Alım ve satım işlemleri tek fiyat üzerinden eşleşmekte olup, fon alım satım işlemleri sırasında hisse alım satım işlemlerinde ödenen aracılık komisyonu gibi ek bir işlem ücreti alınmamaktadır.
Yatırımcıların fon yatırımında dikkat etmesi gereken en önemli husus risk unsurudur. Yatırım fonları tarafından portföye dahil edilen menkul kıymetlerin fiyatları artabileceği gibi düşebilir ve neticesinde anaparadan kayıplar yaşanabilir. Fakat her yatırım fonunun risk seviyesi aynı değildir. Yatırımcıların kendi risk profillerine uygun risk değerine sahip fonları tercih etmeleri yatırım dönemi içerisinde beklentilerine uyumlu sonuçlar elde etmeleri olasılığını artıracaktır. Karar verme aşamasında bir yatırım danışmanından yardım almak yatırımcıların risk ve getiri beklentisine uygun şekilde kendileri için en iyi yatırım stratejisinin belirlenmesine katkı sağlayacaktır. Örneğin para piyasası fonları kısa vadede en iyi yatırım aracı olarak değerlendirilebilirken uzun vadede portföylerde hisse senedi fonları bulundurmak tercih edilebilir.
Yatırım fonlarının geçmiş performansları yatırım kararı alırken bir gösterge olarak kabul edilebilir; ancak fonların geçmiş dönem performansları gelecek dönem için bir vaat ya da garanti olarak kabul edilmemelidir. Bu sebeple geçmiş dönem performanslarına bakılarak en iyi yatırım fonları veya en kârlı yatırım değil en çok getiri sağlamış fonlar yorumu yapılmalıdır.
Fon alım satım işlemlerinde yatırımcıların yurt içi ve yurt dışı tatil günlerine de dikkat etmesi gerekmektedir. Fonun yatırım yaptığı kıymetlerin işlem gördüğü piyasadaki tatil günleri fonların işlem valörlerinde değişikliklere sebep olabilir.
Ayrıca yönetim ücretleri de yatırımcıların karar aşamasında etkili olabilecek bir değişkendir. Fonların yönetim ücretleri farklı nedenlerle değişebilir. Yine de bu farklılığın sebeplerini bilmek yatırımcıların kararını etkileyebilir.
Fonun kurucusu, fonun yatırım amacı ve politikası, portföy dağılımı, portföy yöneticisi, fon alım satım saatleri, alım satım yerleri, maruz kalacağı riskler, giriş-çıkış komisyonu, performans primi, fon vergi oranı gibi hususlar da yatırımcıların bilgi edinmesi gereken konulardır. Yatırımcılar, KAP’ta yer alan izahname ve yatırımcı bilgi formlarından aynı zamanda fon kurucularının internet sitelerinden yatırım yapmak istedikleri fonlarla ilgili tüm detaylara ulaşabilir.
İş Portföy’ün sunduğu ürün ve hizmetler hakkında detaylı bilgi almak ve İş Portföy yatırım fonlarını detaylı incelemek için web sitesini ziyaret edebilirsiniz.
