Sharpe oranı finansal yatırımların performansının değerlendirilmesinde kullanılan bir göstergedir. Finansal yatırımların getirisi, varlığın elde bulundurulduğu süredeki fiyat değişimi ve varsa faiz, temettü gibi ara dönem ödemelerinden oluşur.
Hesaplama döneminin sonundaki varlık değeri ve ara dönem ödemelerinin toplamından dönemin başında yatırılan sermayenin çıkarılması ile elde edilen fark varlığın getirisidir. Finansal varlık getirisinin başlangıçta yatırılan sermayeye oranı hesaplama dönemi için getiri oranını verir. Portföy yönetimi kararlarının performansının ölçülmesinde varlıkların getirisinin yanı sıra diğer yatırım alternatiflerine göreli olarak sağlanan kazanç da önemlidir. Yapılan yatırım ile alınan risk karşılığında risksiz kabul edilen hazine bonosu gibi yatırımların getirilerine göre ek kazanç sağlanmış olması beklenir. Bu çerçevede, sharpe oranı finansal yatırımın getirisinin risksiz kabul edilen yatırım ile farkını alınan riske göre ölçen bir performans göstergesidir. Bu yöntem fon karşılaştırmaları için de sıklıkla kullanılır. Farklı yatırım stratejisine sahip veya farklı türde kurulmuş olan yatırım fonları getirileri birbirleriyle kıyaslanırken, getirinin yanında ek olarak riske göre düzeltilmiş getirinin de dikkate alınması daha sağlıklı bir fon analizi olacaktır.
Sharpe oranı, yatırımın gerçekleşen ya da beklenen getirisinin, risksiz kabul edilen bir yatırımın getirisinden (örneğin, Hazine bonosu, mevduat gibi) ne kadar farklı olduğunu gösterir. Oran hesaplanırken yatırımın gerçekleşen ya da beklenen getirisinden risksiz getiri çıkarılır ve bu fark, yatırımın riskini ölçmek için kullanılan standart sapmaya bölünür1. Standart sapma kavramsal olarak elde edilecek dönemsel getirinin finansal varlığın ortalama getirisinden pozitif ya da negatif yönde ne kadar farklılaşabileceğini ölçmekte kullanılır. Yüksek standart sapma dönemsel getirilerin ortalama getiriden yüksek miktarda sapabileceğine işaret eder. Bu çerçevede, risksiz yıllık faiz oranının Rf, olduğu piyasada yıllık getirisi Ri, standart sapması σ_i olan i varlığının sharpe oranı hesaplaması aşağıdadır.
Sharpe Oranı=〖(R〗_i-R_f)/ σ_i
Sharpe oranının yaratıcısı William F. Sharpe bu göstergeyi oynaklık başına ek getiri olarak tanımlamıştır. Sharpe oranı alınan birim risk başına risksiz getiriye kıyasla ek getiriyi ifade eder ve yapılacak yatırımın değerlendirilmesinde önemli bir metriktir. Sharpe oranı geçmiş dönem getirisi ile hesaplandığında farklı yatırımların performansının karşılaştırılmasında kullanılabileceği gibi beklenen getiriler ve gelecek döneme ilişkin standart sapma tahmini ile hesaplandığında ileriye yönelik yatırım kararı açısından belirleyici olabilir. Örneğin gerçekleşen getiri ve standart sapma ile hesaplandığında sharpe oranın negatif olması yatırımın taşınan riskin karşılığında ek kazanç sağlayamadığını gösterir. Teorik olarak daha yüksek sharpe oranı daha olumludur. Kendine uygun yatırım fonunu tespit etmek için getirileri kullanarak fon hesabı yapan yatırımcıların bu hususu göz önünde bulundurmaları yararlı olacaktır. Örneğin nispeten yüksek risk grubunda yer alan bir hisse senedi fonunun performansının kısa vadeli yatırımlar için tercih edilen düşük risk grubundaki para piyasası fonu ile kıyaslanmasına yönelik olarak, getirilerin ilgili fonların geçmiş getiri oynaklığına bölünerek hesaplanan sharpe oranlarının karşılaştırılması alınan riskin karşılığında anlamlı bir getiri farkı yaratılıp yaratılmadığını daha doğru yansıtacaktır. Yatırımcılar, sİş Portföy fonlarının sharpe oranlarına ilişkin bilgiye İş Portföy web sitesinde bulunan Aylık Fon Bülteni ’nden ulaşılabilir.
Sharpe oranın negatif olması yapılan yatırım ile alınan riskin karşılığında risksiz yatırım alternatifine göre ek getiri sağlanamadığını gösterdiği için yatırım kararı tekrar değerlendirilmelidir. Sharpe oranın 1 olması alınan birim risk başına eşit miktarda ek getiri beklendiğini gösterir. Bu açıdan 1 sharpe oranı için eşik değer olarak nitelendirilebilir. Sharpe oranın 1’in altında olması genellikle risksiz seçeneklere kıyasla getirinin alınan riski tamamen karşılamadığını gösterir. Oranın, 1-2 arasında olması olumlu, 2 üzerindeki değerler ise yüksek performans olarak düşünülebilir.
Yatırım fonları farklı varlıklardan oluşan portföylerdir. Bu çerçevede fonların performans gerçekleşmelerinin karşılaştırılması için kullanıldığında sharpe oranı portföyün geçmiş dönem getirisi ve standart sapması ile hesaplanır. Fon sharpe oranı yatırım fonu getirilerinin alınan pozisyonlar ile taşınan riski ne ölçüde karşıladığını gösterir. Fon yöneticileri tarafından gelecek dönemde farklı varlıklara ilişkin oluşturulan getiri ve oynaklık beklentileri kullanılarak fon içindeki varlıkların portföy ağırlıklarının sharpe oranını maksimize edecek şekilde ayarlanması mümkündür. Risk yönetim birimleri açısından da sharpe oranı oluşturulan fon portföylerin risk-getiri ilişkisinin değerlendirilmesine yardımcı olabilir.
Fon almak isteyen yatırımcılar açısından sharpe oranları yüksek fonlar, sharpe oranı düşük fonlara göre daha cazip olarak değerlendirilebilir. Ancak, fonlar arasında seçim yapılırken sadece tek bir göstergeye bakılmamalı fonların yapıları ve yatırım stratejileri, yatırım yapılması planlanan dönemin uzunluğu ya da fonların yatırımcı bilgi formlarında yer verilen fonlarda vergilendirme kuralları gibi birçok unsur da dikkate alınmalıdır. Sharpe rasyosu yüksek bir fonun hem risksiz getiriden arındırılmış getirisi hem de oynaklığı yüksek olabilir. Bu çerçevede, kısa yatırım dönemlerinde beklenen performansa ulaşılamaması olasılığı aynı sharpe oranına sahip ancak riskten arındırılmış getirisi ve oynaklığı daha düşük olan bir fona göre daha yüksek olabilir.
Birikimlerine İş Portföy fonları ile yön vermek isteyen yatırımcılar İş Portföy’ün web sitesini ziyaret ederek fon detay sayfalarından fon bilgilerine ulaşabilir, fon getirileri sayfasından ilgi duydukları fonların günlük fon getirilerini öğrenebilir ve getirisi yüksek fonlar hakkında detaylı bilgi alabilirler.
Ayrıca fon almak isteyen yatırımcılar İş Portföy web sitesinde ve İş’te Fon mobil uygulamasında bulunan “Fon Satın Alın” butonundan da yararlanabilirler.
*Dipnot: 1 Finansal varlığın tarihsel ortalama getirisi (R) örneğin son 5 yıl için hesaplanmak istenirse her yıla ait getiriler R1, R2,R3, R4,R5 toplanarak toplam gözlem sayısı olan 5’e bölünür. Standart sapma (σ) hesaplamasında ise her bir getirinin ortalama getiriden farkının kareleri alınır. Böylece pozitif ve negatif farkların birbirini nötrlemesi engellenir. Karelerin toplamı gözlem sayısının bir eksiğine bölünerek karekök alınır. R= ( R1+ R2 +R3 +R4 +R5 )/5 σ=√(((R_1-R)^2+(R_2-R)^2+(R_3-R)^2+(R_4-R)^2+(R_5-R)^2)/4)
Örnek vermek gerekirse; mevduata yatırım yapıldığında vade sonundaki kazancın önceden belirli olduğu varsayılır. Bu nedenle mevduat getirisinin standart sapması sıfır alınır. Ancak, hisse senedi gibi daha riskli yatırımlarda genel ekonomik ve finansal koşullar, sektörel ya da yatırım yapılan şirkete özel gelişmeler neticesinde dönemsel getiri pozitif ya da negatif olabilir. Örneğin geçmiş üç yıllık dönemde yıllık ortalama getirisi %10 olan bir varlık, 1. yılda %50 kazanç, 2. yılda %10 kazanç, 3. yılda %30 kayıp yaşamış olabilir. İkinci bir varlığın üç yıl boyunca her yıl getirisi ve dolayısıyla üç yıllık ortalama getirisi %10 olabilir. Bu durumda ilk varlığın getirisinin standart sapması daha yüksek olup ikinci varlığa göre daha risklidir.*
Sermaye piyasası, tasarruflarını değerlendirmek isteyen yatırımcılara çeşitli finansal araçlar sunan ve şirketlere sermaye temini imkânı sağlayan, bu sayede ülke ekonomisinin büyümesi ve kalkınmasını destekleyen finansal bir piyasadır. Bu yazıda, sermaye piyasası faaliyetleri ve araçları ile ilgili bilgiler ele alınacaktır.
