Yatırım fonları, yatırımcılara profesyonel yönetim ve çeşitlendirilmiş yatırım fırsatları sunarak kazanç sağlamayı hedefler. Yatırımcılar birikimlerini değerlendirmek için, fon çeşitleri arasından risk algısına uygun şekilde kendisi için en iyi yatırım fonu tercihinde bulunmaya çalışır. Dolayısıyla fon yatırımı yapan yatırımcıların fon getirileri için vade ve risk algılarını gözden geçirip karar vermeleri isabetli olacaktır. Sermaye Piyasası Kanunu, yatırım fonlarının işleyişini düzenleyen temel mevzuat çerçevesini sunmaktadır. Portföy Yönetim Şirketleri, yatırım fonlarını Sermaye Piyasası Kurulu’nun Yatırım Fonları Tebliği’nde belirlediği sınırlara uygun olarak en iyi gayret esasıyla yönetir. Bu yazıda, yatırım fonlarının nasıl gelir getirdiğini, getiri süresini, getirinin sıklığını ve getirinin nasıl hesaplandığı incelenecektir.
Yatırım fonları, yönetimlerindeki portföyü Sermaye Piyasası Kanunu’nda yer verilen hisse senetleri, kıymetli madenler, sabit getirili menkul kıymetler ve diğer para ve sermaye piyasası ürünlerine yatırarak gelir yaratmayı hedefler. Fon yöneticileri, bu yatırımları analiz ederek ve piyasa gelişmelerini takip ederek en iyi getiriyi sağlamak için stratejiler geliştirir.
Yatırım fonları portföylerinde bulunan menkul kıymetlerden kâr payı veya faiz geliri elde edebilir. Bu gelir fon portföy değerine yansıtılır. Yatırım fonlarının diğer bir gelir getirme yöntemi ise içinde bulunan menkul kıymetlerin fiyatlarının artmasıdır. Portföy yöneticileri bu kıymeti yatırım fonu içerisinden satarak çıkardıklarında kazancı fon portföyüne eklenir. Eğer fiyatı yükselen kıymet satılmaz ve fon içinde kalmaya devam ederse de yatırım fonu katılma paylarının fiyatı artar.
Yatırım fonlarının getiri sağlama süresi birçok faktöre bağlıdır. Düşük riskli yatırım fonları, yatırımcılarına gerek kısa gerekse uzun vadede istikrarlı getiriler sunabilmeyi hedeflemektedir. Yüksek risk derecesine sahip yatırım fonlarının ise kısa vadede piyasa oynaklığına maruz kalma ihtimalleri daha yüksek olmakla birlikte bu fonların uzun vadede yaratmaları beklenen getirileri de düşük riskli fonlara kıyasla daha yüksek olmaktadır. TEFAS platformunda yer alan listelerde en çok kazandıran fonlar sıralamasında risk derecesi yüksek yatırım fonlarının uzun vadelerde üst sıralarda olduğu görülecektir.
Örneğin, para piyasası fonu getirisi düşük riskli ve kısa vadeli kıymetlerin getirilerinden oluşur. Altın fonu getirisi ise altın ve altına dayalı menkul kıymetlerin fiyat hareketlerinden etkilenir.
Yatırım Fonu katılma payı, yatırımcının fon portföyüne kaç adet payla ortak olduğunu göstermektedir. Katılma payının her bir biriminin pay değeri, her iş günü hesaplanarak kurucunun iletişim kanallarında ve TEFAS platformunda yayınlanmaktadır. Fon katılma payı hesaplamasında öncelikle fon içindeki kıymetlerin işlem gördükleri piyasada oluşan fiyatlarıyla fon portföy değeri hesaplanır. Daha sonra fon içindeki borçlar ve alacaklar da fon portföy değerine dahil edilerek fon toplam değerine ulaşılır. Fon toplam değeri de tedavüldeki toplam fon adedine bölünerek fon katılma payı fiyatına ulaşılır.
Örneğin, yatırım fonu katılma pay fiyatı 1 TL olan fonun, yukarıda anlatılan hesaplama yöntemleri sonucu ertesi gün oluşan fon katılma pay fiyatı 1 TL üstünde olursa yatırımınız değer kazanmış 1 TL altında olur ise değer kaybetmiş olacaktır.
Fon getirisi hesaplamak için fon fiyatının değişim oranına bakılması yeterli olacaktır. Yatırım fonları getirileri, yatırımcının satın aldığı yatırım fonu katılma payı fiyatı ve yatırım fonunu portföyünde taşıma süresine bağlıdır. Basit bir formül ile gösterecek olunursa;
(Fon Katılma Payı Güncel Fiyatı/Fon Katılma Payı Dönem Başı Fiyatı – 1)*100 formülü yatırım fonunun ilgili yatırım döneminde getirisinin ne olduğunu gösterecektir.
Örneğin, son açıklanan birim pay fiyatı 1,50 TL olan bir fonun önceki günkü fiyatının 1,45 TL olduğu varsayılırsa günlük fon getirisini hesaplamak için (1,50/1,45-1)*100 formülünü kullanmak yeterli olacaktır. Farklı bir tarih aralığı için geçerli olacağı gibi aylık fon getirisi hesaplamak için de aynı yöntem kullanılabilir.
Türkiye’deki tüm yatırım fonlarının geçmiş dönem performanslarını TEFAS platformunda yer almaktadır. Aynı zamanda fonların kendi kategorileri içindeki diğer fonlara kıyasla performansları da aynı platformda incelenebilir, fon karşılaştırmaları yapılabilir. Bu veriler TEFAS platformunda günlük olarak yayımlanmaktadır. Yatırım fonlarının geçmiş performansı yatırım kararı verirken önemli bir gösterge olsa da unutmamak gerekir ki geçmiş performans gelecek dönemler için bir getiri garantisi sunmamaktadır.
Portföy yönetim şirketleri kendi yatırım fonları performans sunumlarını Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (KAP) ve kendi internet sitesinde yayımlayarak yatırımcıların bilgi edinmesini sağlar.
İş Portföy fonları hakkında detaylı bilgi almak ve kurumun fonlarına ait yatırım fonu getirisi hesaplamak için İş Portföy web sitesini ziyaret edebilirsiniz.
