Yatırım Fonu Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?

Yatırım fonu seçmeden önce yatırımcıların fonun risk değeri, karşılaştırma ölçütü/eşik değer ve yatırım stratejisi, geçmiş performansı, alım/satım esasları gibi unsurlara dikkat etmesi gerekir.

- Risk Değeri

Yatırımcıların yatırım fonu tercihinde bulunmadan önce kendi risk algılarını belirlemeleri ve yatırım fonlarının risk değerlerini inceleyerek kendilerine uygun fonları belirlemeleri çok önemlidir. Yatırım fonlarının portföylerindeki menkul kıymetlerin değeri artabileceği gibi, finans piyasalarının doğası gereği işler beklendiği gibi gitmezse bu menkul kıymetlerin değeri azalabilmektedir. Bazı yatırımcılar risk alıp yüksek getiri potansiyelinden yararlanma eğiliminde olurken, bazı yatırımcılar ise yüksek getiri potansiyeli yerine daha istikrarlı ve dalga boyu düşük getiri performansını tercih edebilirler. Yatırımcılar risk profilini belirlemek için Sermaye Piyasası Kurulu’nun ya da portföy yönetim şirketleri ile yatırım fonu alım/satımına aracılık eden banka veya aracı kurumların web sitelerindeki anketleri kullanabilirler. Risk profilleri genelde düşük risk toleransına sahip yatırımcılar için Korumacı/Temkinli, orta risk algısına sahip yatırımcılar için Ilımlı/Dengeli ve yüksek risk toleransına sahip yatırımcılar için Cesur/Atak olarak isimlendirilmeler alabilir. Yatırımcılar İş Portföy Risk Profili Anketi'ni çözerek risk algılarını belirleyebilirler. Risk profilini belirleyen yatırımcı, fonların yatırımcı bilgi formlarından görebileceği risk değerlerini inceleyerek kendisine uygun olabilecek fon alternatiflerini tespit edebilir. Risk Değeri 1 ila 7 arasında bir değer alır. 1 en düşük oynaklık seviyesini, 7 ise en yüksek oynaklık seviyesini gösterir. Risk Değeri için Sermaye Piyasası Kurulu’nun Fon Rehberi'nde belirtilen metodoloji ile genellikle fonun volatilitesi dikkate alınarak hesaplama yapılır. Risk değerinin hesaplanmasına dair detay bilgilere SPK tarafından düzenlenen Yatırım Fonlarına İlişkin Rehber’den ulaşılabilir.

- Karşılaştırma Ölçütü/Eşik Değer Ve Yatırım Stratejisi

Bir yatırım fonuna yatırım yapmadan önce fonun izahnamesinde ve yatırımcı bilgi formunda belirtilen yatırım stratejisine ilişkin bilgilerin incelenmesi gerekir. Fon nelere yatırım yapabilir, bu yatırımları hangi oranlarda yapabilir ve nasıl bir getiri yaratmayı amaçlar sorularının cevapları bir yatırımcının fondan elde edebileceği potansiyel getiriye ilişkin bir referans oluşturmasına yardımcı olabilir. Karşılaştırma ölçütü veya eşik değer, fonun belli bir performans dönemi içindeki getirisinin kıyaslanması için kullanılan, fonun yönetim stratejisine göre baz alınan endekslerdir. Bir yatırım fonunun yatırımcısına arzu edilen getiriyi yaratıp yaratmadığı bu referanslar üzerinden değerlendirilir. Örneğin karşılaştırma ölçütü mevduat faizi olan bir yatırım fonundan hisse senedi piyasasındaki ralli dönemlerindeki yüksek getirileri yaratmasını beklemek doğru bir yaklaşım olmayacaktır. Ya da altın fiyatlarının Türk lirası bazında gerilediği bir ortamda, yatırım yaptığınız altın yatırım fonu üzerinden pozitif getiri beklemek de yatırım fonu mantığı ile uyumlu olmayacaktır. Ancak aktif yönetilen bir hisse senedi fonu aldığınızda, bu fonun karşılaştırma ölçütünde referans alınan hisse senedi endeksi örneğin BIST100 ise ve BIST100’ün üzerinde bir getiri sağlanmışsa bu fonu başarılı atfedebilirsiniz.

- Fonun Geçmiş Performansı

Geçmişte oluşan yatırım fonu getirileri gelecekte elde edilecek getirilerin garantisi değildir. Bununla birlikte, eğer düzenli olarak bu fonun getirisi muadil fonların üzerinde kalabiliyorsa veya karşılaştırma ölçütü ya da eşik değerinin üzerinde oluşmuşsa fonu yöneten Portföy Yönetim Şirketi açısından pozitif bir sinyal verebilir. Bir yatırım fonu alırken, fonun yöneticisine güvenmek önemli bir unsurdur. Ancak, genel olarak yatırım fonları orta ve uzun vadeli yatırım ürünleridir. Bu sebeple getirilerini kısa vadelerle değil, en az 3-4 aylık, hatta daha uzun vadelerle değerlendirmek daha doğru bir yaklaşım olacaktır. Belirli bir ayda en yüksek getiriyi sağlamış bir fon, 1 yıl-3 yıl gibi daha uzun vadeler incelendiğinde en iyi yatırım fonu olmayabilir.

- Alım/Satım Esasları

Bir yatırım fonu almak istediğinizde verdiğiniz alım talimatının nasıl gerçekleşeceğine dair esaslar yatırımcı bilgilendirme formunda veya izahnamesinde yer alır. Örneğin bazı fonlarda 13.30’a kadar verilen alım talimatları bir sonraki gün gerçekleşirken bazı fonlarda aynı gün de gerçekleşebilmektedir. Ayrıca fonların yurt içi veya yurt dışı piyasalara yatırım yapma durumlarına bağlı olarak bu piyasaların kapalı olduğu günlerde alım talimatlarının gerçekleşmesi tatil günleri kadar uzayabilir. Benzer kurallar satım talimatları için de belirlenmektedir.

- Diğer Unsurlar

Eğer yatırım yapacağınız fonun portföyüne ilişkin daha detaylı bilgi edinmek isterseniz KAP’ta (Kamuyu Aydınlatma Platformu) yayımlanan aylık portföy dağılım raporlarını incelemeniz faydalı olabilir. Ayrıca, fon yönetim ücreti başta olmak üzere fonun içerisinden karşılanan giderler de bulunmaktadır. Birçok farklı gider kalemini bir arada izlemek gider oranı üzerinden mümkün olmaktadır. Ancak, tek başına gider oranının yüksek olması fonun getirisine dair bir fikir vermez. Bir fonun gider oranı yüksek olup yatırımcısına çok iyi getiri yaratması mümkündür. Çok yaygın olmamakla birlikte, bazı fonlarda giriş çıkış komisyonları olabilmektedir. Yatırımcılar alacakları fonda böyle bir komisyon olup olmadığından emin olmalıdır. Yine yatırım fonu tercihlerinde vergi uygulamaları hakkında bilgi sahibi olunması faydalı olacaktır. Zaman zaman ekonomi politikaları ile bağlantılı olarak belirli türlerdeki yatırım fonlarına stopaj avantajı yaratabilmektedir. Son olarak da bir yatırım fonunu nerelerden alıp satabileceğiniz konusunda da bilgi sahibi olmalısınız.

TEFAS; tüm fonları tek bir sistem üzerinden karşılaştırma ve tek bir yatırım hesabıyla piyasadaki tüm fonlara ulaşma imkânı sağlayan elektronik fon platformdur. Yatırımcılar yatırım fonları hakkında bilgiye tefas.gov.tr, kap.org.tr gibi resmî kurumların web sitelerinden/mobil uygulamalarından ulaşabileceği gibi portföy yönetim şirketinin web sitesi, mobil uygulaması gibi dijital kanalları üzerinden de ulaşabilmektedirler. Hatta günümüzde dağıtıcı kurumlar arasında yer alan birçok banka/aracı kurum mobil ve web uygulamalarında yatırım fonlarına dair detay bilgileri paylaşmaktadır.

Yatırım tavsiyesi kişiye özel belirlenmekle birlikte, portföy yönetim şirketleri tarafından genel yatırım tavsiyesi kapsamında farklı risk profillerine uygun yatırım fonu önerileri de sunulmaktadır. Ayrıca düzenli olarak fon dağılımlarını güncellemeye vakit ayırmak istemeyen yatırımcılara yönelik olarak fon dağılımlarını kendi içerisinde portföy yöneticileri tarafından otomatik olarak güncelleyen fon sepeti fonları ile yatırımcılara önemli bir kolaylık da sağlanmaktadır.

Fon Yatırımı Mantıklı Mı?

Yatırım fonları bu alanda eğitim almış ve Sermaye Piyasaları Kurulu tarafından belirlenen lisanslara sahip uzmanlar tarafından yönetilmektedir. Bilimsel yöntemler uygulayarak ve stratejiler geliştirerek yatırım kararı alırlar. Ayrıca bu kararları alırken portföy yönetim şirketlerinde yer alan geniş araştırma ekibi kadrolarından da destek almaktadırlar. Bu sayede özellikle de günümüzdeki gibi çok çeşitli yatırım araçlarının çok farklı fırsatlar sunduğu bir piyasa ortamının yarattığı sofistike ihtiyaçları bireysel yatırımcılara kıyasla daha verimli bir şekilde karşılayabilirler. Yatırım fonları istenilen zamanda kolayla alınıp satılabilmekte, belirli bir valör çerçevesinde kısa sürede nakde dönülebilmektedir. Bu likidite özelliği sayesinde yatırımcılarına avantaj sağlarlar. Bireysel yatırımcılara kıyasla daha yüksek montanlarda portföyleri yönettikleri için riskin dağıtılması prensibi çerçevesinde çeşitlendirilmiş portföylerle risk/getiri dengesinde verimlilik sağlarlar. Ayrıca söz konusu ölçek avantajı yatırımların maliyetinin de optimize edilmesine katkı sağlar. Yatırım fonları Sermaye Piyasası Kurulu’nun belirlediği kurallara tabidir. Yatırım Fonlarının kurucu, yönetici ve saklayıcısının fon ile ilgili tüm hesap ve işlemleri SPK'nın denetimi altındadır. Ayrıca bağımsız denetim kuruluşları periyodik olarak yatırım fonlarının denetimini gerçekleştirmektedir. Tüm bu özellikleri sayesinde yatırımcılar açısından yatırım fonları önemli bir alternatif oluşturmaktadır. Yatırım fonları banka/aracı kurumların iç prosedürlerine bağlı olarak kredi işlemlerinde teminat olarak da kullanılabilmektedir. Yatırım fonu teminat değeri, banka/aracı kurumun yatırım fonlarını hangi oran ile değerlediğini temsil eder.

Hisse Senedi Alırken Nelere Dikkat Edilmeli?

Hisse senedi yatırımcıları hisse senedi fonlarına oldukça fazla ilgi göstermektedir. Özellikle hisse seçiminin ve sektör seçiminin önemli olduğu ekonomi konjonktüründe profesyoneller tarafından yapılan hisse seçimleri getirinin iyileştirilmesinde fark yaratabilmektedir.

Hisse senedi yatırımı yaparken, yatırım yapılmak üzere seçilecek olan sektör ve şirketin ekonomik konjonktüre uygun olması, yatırım yapılacak şirketin sektörü içerisinde katma değer üretebilmesi, şirketin piyasada işlem gördüğü değerin makul olup olmadığı, borçluluk durumu, serbest nakit akışı gibi birçok faktör dikkate alınmalıdır. Bireysel olarak yatırım yaparken bu kriterlerin her biri için şirketlere yönelik değerlendirme yapmak zahmetli bir iştir. Oysa ki hisse senedi fonlarına yatırım yapıldığında, tüm bu unsurlar portföy yöneticileri ile portföy yönetimi şirketlerinin araştırma bölümlerindeki uzmanlar tarafından gözden geçirilerek bilimsel analizlerle hisse tercihleri yapılmış olur. Bu sayede aktif yönetilen hisse senedi fonlarında çeşitlendirilmiş bir portföy ile daha verimli bir risk yönetimi ve istikrarlı getiriler elde edilebilir.

Yatırım Fonlarının Özellikleri Nelerdir?

Menkul kıymet yatırım fonları, yatırımcıların birikimlerini ortak bir havuzda toplayarak sermaye piyasası araçları ve kıymetli madenler ile değerlendirir. Bu fonlar, yatırımcıların varlıklarını profesyonel bir portföy yönetimi anlayışıyla yönetme imkânı sunar. Portföyün içeriği, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından belirlenen farklı fon türlerine göre çeşitlenir. Borçlanma araçları fonu, para piyasası fonu, katılım fonu, hisse senedi fonu ve altın fonu gibi çeşitli fon türleri mevcuttur. Ayrıca, diğer fonlara ve borsa yatırım fonlarına yatırım yapan fon sepeti fonları ile yalnızca nitelikli yatırımcılara satılabilen serbest fonlar da bulunmaktadır. Karma fonlar ve değişken fonlar ise belirli bir varlık sınıfına ağırlık vermeksizin çeşitli varlıklara yatırım yapar.

Yatırım Fonlarının Avantajları Ve Dezavantajları Nelerdir?

Yatırım fonları sunduğu avantajlarla her geçen gün daha fazla tasarruf sahibinin ilgisini çekmekte ve yatırımcı sayısı giderek artmaktadır.

Yatırım Fonlarının Avantajları

Profesyonel yönetim, fon portföyünün çeşitlendirilmesi sayesinde riskin en aza indirilmesi, operasyonel süreçlerdeki verimlilik, nitelikli sermaye piyasası ürünlerine kolayca yatırım imkânı, nakde dönüş kolaylığı yatırım fonu deyince akla gelen başlıca yatırım fonu avantajlarıdır.

Yatırım Fonlarının Dezavantajları

Yatırım fonu dezavantajları ise avantajlarının yanında oldukça sınırlıdır. Gün içindeki fiyat hareketlerinden yararlanarak yüksek frekanslı işlem yapmak isteyen yatırımcılar açısından uygun olmadığı söylenebilir. Yatırımcıların dikkat etmesi gereken bir diğer konu ise yatırım fonlarında alım ve satım talimatlarının yerine getirilmesinde fon izahnamelerinde belirtilen şekilde valör uygulanmasıdır.